[PDF]Special mechanisms of world money laundering

AMEA iqtisadiyyat institutu
ISSN 2519-4909


ELMI 0S0RLBR, JV>5, 2019
E-ISSN 2519-4917


UOT 336.719

JEL H55

AGAMALIYEV M.A., i.f.d
Baki Avrasiya Universiteti
musa-agamaliyev @ mail.ru
MURADOV Y.M., magistr
Baki Avrasiya Universiteti
muradovy56@gmail.com
OSMANOV V.A., magistr
Baki Avrasiya Universiteti
vusal-osmanov-1995@mail.ru

DUNYA UZR0 CIRKLl PULLARIN YUYULMASININ XUSUSl MEXAN1ZML0R1

Xiilasa

Tadqiqatin asas maqsadi muasir iqtisadi ^oraitdo miivafiq Qirkli pullarin yuyulmasimn
birba§a makroiqtisadiyyata tosirin in nozori aspektlarini diinya tociirbosi osasinda todqiq ctmoklo,
respublikamizda onun movcud inki§af soviyyosinin hansi durumda oldugunun otralli arasdirilmasi,
elacada muasir problembrin askar olunmasi, homcinin soziigedon problembrin iimumilikdo hoi 1 i
yollarinm kompleks sokilindo miioyyon cdilmosi vo eyni zamanda elmi baxnndan tamamib
osaslandirilnus bir sira toklifbrin vcrilmosi vo olko iqtisadiyyat mm inki§afina qar§i cixarilan
miixtolif siini ongolbr, Bu moqsodb moqalodo muasir diinya tociirbosi oyranilmakla olko iizro ^irkli
pullarin yuyulmasimn asas iisullan va onlarin birbasa aradan qaldrrdmasi metodlari sisteminin
faaliyyatinin tokmillosdirilmosi istiqamatlari tadqiq edilmisdir. Tadqiqat i§i sistemli tahlil, mantiqi
iimumilosdirmo, statistik tahlil kimi tadqiqat metodlari asasinda yerina yctirilmisdir. Tadqiqatin
naticasi olaraq diinya taciirbasi oyranilmakla olka iizra yirkli pullarin yuyulmasi sisteminin
miiasir vaziyyati ara§dirilmi§, otan illar arzinda diinya olkalarinda yirkli pullarin yuyulmasi
sisteminin giiclandirilmasi istiqamatinda bir sira ugurlu addimlar atilmis va movcud qanunvericilik
bazasi takmillasdirilmisdir. Digar tarafdan, movcud vaziyyatin tahlili gostarir ki, diinya olkalarinda
?irkli pullarin yuyulmasi iizra miivafiq proqramlarin ahataliliyi va intensivliyi qanaatbaxs
saviyyada deyil va bu istiqamatda movcud problembrin aradan qaldrrilmasi maqsadila miiayyan
takliflar irali siiriilmii§ va cirkli pullarin yuyulmasimn birba§a makroiqtisadiyyata tasiri sisteminin
faaliyyati arasdirilmisdir. Tadqiqatin mahdudiyyatlari: daha atrafli praktik informasiya talab edir.
Tadqiqatin praktiki ahamiyyati ondan ibaratdir ki, maqalada irali siiriilan tovsiyya va takliflar
diinya olkalarinin realla§dirdigi cirkli pullarin yuyulmasi siyasatinin maqsadauygun va samarali
sakilda task i I edilmasina ahamiyyatli daracada tasir gostara bilar va olkamizda cirkli pullarin
yuyulmasinon qarsisinin alinmasi istiqamatinda daha ciddi addimlarin atilmasina sabab ola bilar.
Tadqiqatin elmi yeniliyi va orijinalligi: Diinya iizra qirkli pullarin yuyulmasi sisteminin
takmillasdirilmasi istiqamatlari arasdirilmis, takliflar va tovsiyalar vcrilmisdir.

A?ar sozlar: girkli pullar, kolga iqtisadiyyati, korrupsiya, fiktiv sirkat, galirlarin leqalla§masi.

g1r1§

Adatan, ?irkli pullarin yuyulmasi va elacada kolga iqtisadiyyati dedikda, asasan
iqtisadiyyat in dovlatdan va hamcinin camiyyatdan gizladilan hissasi, va yaxud da dovlatin nazarat
va birbasa ucot siyasatindan tamamib kanarda qalan miihiim bir hissasi kimi basa dii§iiliir. Yani
iimumilikda, kolga iqtisadiyyatim bilavasita gizli iqtisadiyyat kimi da nazardan kccirmak olar.
Umumiyyatla kolga iqtisadiyyati iimumi iqtisadiyyatda birbasa miisahida olunmayan, hamcinin da
rasmi qeydiyyata ahnmayan hissalari ahata edir va demak olar ki, biitiinlukda iqtisadiyyati
bilavasita ahata eda bilmir. Bu da oz novbasinda onu gostarir ki, soziigedan iqtisadiyyatin ela
sahalari vardrr ki, biitiin bu uygun sahalar dovlatin birbasa nazaratindan tamamib kanarda qala
bilmir. Artiq son illar arzinda iimumi iqtisadi artima va onun movcud struktura nazari diqqat salsaq

155


AG AM ALIYEV M.A., MURADOV Y.M., OSMANOV V.A.


onda gororik ki, muvafiq kolgo iqtisadiyyati birbasa iqtisadi artima olduqca ohomiyyotli dorocodo
koskin tosir gostormisdir. Sonunda kolgo iqtisadiyyati birbasa qanunla qadagan olunmayan, ancaq
vergi odonislori basda olmaq sortilo miixtolif odonislordon yayinmaq moqsodilo insanlar torolindon
hoyata kccirilon biznes vo yaxud da sahibkarliq foaliyyotidir. Molumdur ki, qeyri-formal xarakter
dasiyan bir sektor osason vcrgidon yayinma hallarina goro bir cox iscilori ilo birbasa omok
miiqavilolorini baglamayan vo eyni zamanda calisanlarin real omok haqqlarim nozordo tutulandan
faktiki olaraq az gostoronnoklo bilavasito daha az vergi odomoyo cohd gostoron miiossisolor,
firmalar birliyidir. Basqa sozlo desok ozuniin real golirlorini vo elocodo xorclorini tamamilo
gizlodorok daha az miqdarda vergi odoyon muossisolorin, sirkotlorin foaliyyoti olduqca siibholi olan
qeyri-formal sektorun birbasa ozoyindo durur. Bu tipli miiossisoloro misal olaraq, tamamilo oz
tolobatlarim iimumilikdo ozlori odomok moqsodilo osason foaliyyot gostoron movcud ev
tosorriifatlari vo homcinin mosgullugu qeyri-rosmi sayilan miiossisolori, eloco do muzdlu isci ilo
birbasa isogotiiron arasmda formalasan xususi munasibotlorin tamamilo sonodlosdirilmodiyi
miiossisolori aid etmok olar. Adoton, qanunla qadagan cdilmis foaliyyot novii dedikdo iso, birbasa
qanunla qadagan olunmus bir sira zororli mohsullarin istehsali vo horn do satisi, elocodo
qacaqmalciliq yolu ilo soziigedon mohsullarin olkoyo gotirilmosi, burada onlarin realizo edilmosi vo
homcinin basqa qanunla birbasa qadagan cdilmis foaliyyot saholori bilavasito basa diisiilur.

Diinyamn bir sira olkolorindo miixtolif dovlotlorin iqtisadi gostoricilori bir-birindon olduqca
somoroli sold ldo forqlonir. Xususon do Alfika dovlotlori arasmda gizli iqtisadiyyatin yayilma
miqyasi iizro osason Nigeriya ilo Misir dovlotlori koskin sold ldo forqlonmokdodir (demok olar
ki,UDM-in toxminon yaridan coxu, yoni 70%-i). Eyni zamanda Asiyada Tailandin movcud gizli
iqtisadiyyati bu olkonin UDM-nin demok olar ki, 70%-i moblogindo osason qiymotlondirilir. Butun
bunlar Latin Amerikasi olkosi olan Boliviyada da movcud gizli iqtisadiyyatin iimumi soviyyosi do
toxminon bu olqudodir. Osason golirlori daha cox olan bir sira dovlotlor arasmda xususon Conubi
Koreya (bunun UDM-inin 28,8%-i) vo elocodo Yunamstam (bunun da UDM-inin 28,2%- i)
ololxusus qeyd etmok olar. Apardan todqiqatlar gostorir ki, gizli foaliyyotin muvafiq olaraq on asagi
hoddi osason Yaponiya, Avstriya vo digor §imal olkolorindodir.[3] Tobii ki, gizli iqtisadiyyatin daha
genis yayilmasimn osas soboblori kimi bir cox hallarda iqtisadiyyatin movcud durumu, olko
ohalisinin yasayis soviyyosi vo minumumu, dovlotin meyyon etdiyi konkret sorhodlor, homcinin
vergi yiikiiniin daha da agirhgi, eyni zamanda issizliyin osas soviyyosi vo miqyasi xiisusilo qeyd
olunur. Bir sira olkolordo gizli iqtisadiyyat ilo osason makroiqtisadi gostoricilorin birbasa
miiqayisoli tohlili mohz bu dolillorin sadoco olaraq yalmz qismon hissosini tosdiqloyir. Diinya
tociirbosindo gizli iqtisadi foaliyyotin iimumilikdo yayilmasimn xususon iki osas sobobini bilavasito
forqlondirmok olar: bulardan biricisi, Kapitahn osas mahiyyoti; ikincisi iso Dovlot hakimiyyotinin
xususi xarakteridir.

Miiasir bazar iqtisadiyyat min birbasa horokotverici qiivvosi oldo olunan monfoot, daha dogru
ifado etsok, monfoot normasidir. Burada monfoot horn faydaliliq, horn do golirlilik dorocosini
bilavasito ifado edir. Holo ilk dofo XIX osrdo Boyiik Britaniyamn on moshur jurnallarindan biri
sayilan “Quarterly Reviewer” ayliq jurnali yazirdi: “Bosoriyyotdo tobiot bosluqdan daima qorxdugu
vo 9okindiyi kimi, kapital da oz novbosindo monfootin olmamasindan vo elocodo olduqca hoddon
artiq daha kigik olmasindan birbasa qorxur”.[2]. Olko iqtisadiyyatinm birbasa inkisafmin qarsisini
bilavasito alan amillorin sistemli tohlili noticosindo konkret olaraq o da molum olur ki, movcud
iqtisadi inkisaf prosesinin daha da siirotli inkisafmin osason qarsisinda duran cox muhiim
ongollordon biri do birbasa korrupsiya ilo six baghdir.

Molumdur ki, korrupsiya- ayri-ayri vozifoli soxsin ozziiniin muvafiq statusundan, birbasa
vozifosindon, adoton islodiyi orqanin ozol solahiyyotlorindon, elocodo homin movcud vozifo ilo oz
solahiyyotlordon bilavasito yaranan moxsusi imkanlardan uygun olaraq istifado edorok tamamilo
qanunsuz formada maddi vo digor monovi nemotlor, xususi imtiyazlar vo eyni zamanda bir sira
giizostlor oldo etmomoklo horn fiziki vo horn do huquqi soxslor vasitosilo movcud maddi vo monovi
nemotlori, osason do imtiyazlarin vo muvafiq giizostlorin toklif olunmasi, onlarin verilmosi vo eyni
vaxtda vod edilmosi yolu ilo iimumilikdo vozifoli soxslorin tamamilo olo ahnmasidir. Biitiin bu


156


ELMI 0S0RL0R


yuxarida dcyilonloro osason, magistr dissertasiya isinin sccilmis movzusu olduqca aktualdir vo
soziigedon sahonin kompleks sokildo todq iq cdilmosi iiciin xiisusilo yeni bir yanasma tolob olunur.

Cirkli pullarin yuyulmasinin nozori aspektlari.

Aparilan ara§dirmalar bir daha onu gostarir ki, artiq miiasir diinya iqtisadiyyatinda
movcud “Cirkli pullarin birba§a yuyulmasi”- osason, qeyri-qanuni yolla oldo olunmus golirbrin
tamamib lcqallasdirilmasi hesab edibn bir prosesidir. Burada xiisuson qeyri-qanuni golirbr dcdikdo
osas olaraq narkotik maddobrin vo silahlarin bilavasito qeyri-qanuni yolla alverindon, onlarin
qacaqmalciligindan, eyni zamanda korrupsiyadan, elocodo gizli iqtisadiyyatdan, homcinin do
santajdan vo birbasa maliyyo doloduzlugundan tamamib oldo olunmus pul vasitolori tarn sokildo
nozordo tutulur. Olko iizro cirkli pullarin yuyulmasi — oz novbosindo qeyri-qanuni yolla birbasa
oldo edilmis movcud malivyo vosaitlorinin osason "gizli iqtisadiyyat”dan xiisusi olaraq rosmi
iqtisadiyyata bilavasito kccirilmosi vo onlardan daha sonraki novboti morholodo aciq-askar soldi indo
istifado olunmasi.[4], Bu ciir prosesin rosmi adi demok olar ki, miixtolif "cinayot yolu ilo birbasa
oldo olunmus kiillii miqdarda pul vosaitlorinin vo ya miivafiq miilkiyyotin cinayyot yolu ilo
leqlla§dirilmasi"dir. Artiq bu vaxt movcud pul vosaitlori osason nogd puldan birba§a qeyri-nogd
olan (bank) puluna vo yaxud da oksino olaraq qeyri-nogd puldan yoni (bank hesabi) olan nogd pula
tamamib sorbost qaydada ccvrilo bilor. Tobii ki, soylonibnbr elo bir prosesdir ki mohz , onun
noticosindo miivafiq cinayot yolu ilo oldo olunmus tamamib ("cirkli") pul vosaitlori qanuni yolla
guya (“tomiz”) olan vosait kimi goriinmoyo baslanir. Biitiin bu pullarin yuyulmasi bilavasito omoli
bir cinayotdir vo biitiin bu soziigcdon omolloro goro Azorbaycan Respublikasinda xiisusilo miivafiq
olaraq birbasa cinayot mosuliyyoti tarn monada nozordo tutulubdur. Son zamanlar bu ciir
cinayotkarliqda, xiisusi ilo bir qayda olaraq, bilavasito yalmz iri moblogdo movcud olan pul
vosaitlorinin osason yuyulmasinda ciddi bir ehtiyac yaramr. Qeyd olunanlarla yanasi onu da demok
olar ki, biitiin bu ciir omolin birbasa cinayot sayilmasinda osasondo yuyulan vosaitlorin no miivafiq
hocmi vo nodo ki, onlarin xiisusi moblogi hec bir rol oynamir. Ciinki, onlar horn cirkli pullari
qanuni olaraq bir foaliyyot kimi goriinmosini bilavasito tomin etmok vo horn do ki, on azindan
movcud qirkli pullarin osas monboyini tamamib gizlotmok moqsodilo soziigedon cinayotkarlar
miixtolif metodlardan vo iisullardan elocodo konkret vasitolordon birbasa istifado edirlor. Demok
olar ki, movcud olan bu tip iisul vo vasitolordon birbasa maliyyo vo elocodo qeyri-maliyyo, homcinin
do bilavasito bank sektorunda istifado edilir. Molumdur ki, artiq diinya tociirbosindo cirkli pullarin
yuyulmasina qarsi totbiq edibn miibarizo iisullari osason bir neco moqsodlo hoyata kccirililir. Onu
da qeyd edok ki, bu iscb ilkin vo son dorocodo osas moqsod miivafiq olkodo tamah niyyoti ilo
birbasa torodilon biitiin cinayotlorin bilavasto qarsismin alinmasidir. Burada vacib olan ikinci osas
moqsod iso demok olar ki, artiq torodilmis cinayotlorin birbasa askar olunmasi vo son olaraq
talanmis nemotlorin xiisuson do oz qanuni sahiblorino vo elocodo dovloto qaytarilmasidir.

^irkli pullarin yuyulmasinin bazi mexanizmlari: diinya praktikasi.

Diinya praktikasinda artiq Cirkli pullarin yuyulmasinin maxsusi olaraq bazi mexanizmlari
movcuddur: 1) Mosolon, cirkli pulu yuyan hor hansi bir soxs ancaq qanuni formada fiktiv
§irkzt yaratmaqla demok olar ki, hor ay miivafiq vergi orqanlarinda soziigedon sirkotin foaliyyoti
noticosindo bilavasito getdikco qazamlan daha yiiksok goliri gostormoklo vo yaxud da vergi
ddomoklo olindoki toplanmis qeyri-qanuni pul vosaitlorini tarn sokildo Icqallasclirir. Biitiin bu pul
vosaitlorinin osas monboyini tamamib gizlotmok ibiin osason bir neco belo sirkotlordo oz
novbosindo yaradila bilor ki, onlar da bir-birilori ilo oz aralarinda birbasa alqi-satqi omoliyyatlari
qura bilor ki, bunlar da fiktiv miiqavilolor osasinda movcud pul vosaitlorinin birbasa monboyini
gizlootsinlor. Soziigedon bu proseslori eyni zamanda ofsor sirkotlorin bilavasto yaradilmasi
vasitosilo do biitiin bunlara tarn sokildo nail olmaq miimkiinliiyo cevirilir. 2) Basqa bir iisul iso
osason qiymotli kagizlardir. 3) Olkodo dasinmaz omlakin realizasiyasi vasitosilo. 4) Xiisusilo
qiymotli das-qaslarin birbasa almmasi yolu ilo. Qeyd edok ki, bu iisulun osas iistiinliiyii bilavasito
ondan ibarotdir ki, daha boyiik moblogdo pula cox kicik bir briliant dasi almaq miimkiindiir vo tobii
ki, onuda asanhqla basqa bir olkoyo oziinlo aparmaq vo yaxud da dasimaq miimkiindiir. 5) Olkodo
daha gcnis yayilan metodlardan birido kommersiya banklari vasitosilo birbasa cirkli pullarin


157


AG AM ALIYEV M.A., MURADOV Y.M., OSMANOV V.A.


yuyulmasidir. Buraya osason anonim hesablarin bilavasito acilmasi, eyni zamanda miixbir
hesablardan birbasa istifado ctmoklo, clocodo pesokar vasitoqilorin miivafiq komoyindon istifado
ctmoklo ovcud olan g:irkli pullarin tamamilo qorozli sokildo yuyulmasi hoyata keg:irilir. [6] . Son
doviirdo bir sira iqtisadi odobiyyatlarda movcud 9irkli pullarin yuyulmasi prosesinin osason lie
morholosi forqlondirilir. Bunlardan birinci morholo xiisusi cirkli pullarin osason maliyyo vo eyni
zamanda qeyri-maliyyo sektoruna miixtolif vasitolorlo ycrlosdirilmosi, elocodo pullarin qeyri-qanuni
movcud monboyini gizlotmok iigiin miixtolif formali omoliyyatlarin hoyata ke§irilmosi, homcinin do
basqa sozlo miivafiq omoliyyat morholosi vo moxsusi inteqrasiya morholosidir. Bir daha onu da
qeyd edim ki, son doviirdo Milli Moclisdo «01kodo cinayot yolu ilo oldo olunmuis pul vosaitlorinin
vo elocodo digor omlakin Icqallasdirilmasina vo eyni zamanda terrorculugun maliyyolosdirilmosino
qarsi birbasa miibarizo haqqinda» miivafiq qanun layihosini qobul olunmusdur.

Hor bir olkodo “Cirkli pullarin birbasa yuyulmasi” moqsodilo movcud dasinmaz omlakin
almmasi olduqca nadir bir hadiso deyil. Artiq bir cox biznesmenlor miivafiq kapitah leqal lasdirmaq
iiciin bilavasito mohz bu metodlardan istifado edirlor. Ciinki, belo olan halda “Cirkli pullarin
yuyulmasi” olkodo movcud olan pullarin kolgo iqtisadiyyatindan birbasa rosmi iqtisadiyyata
kociiriilmosidir. Biitiin bu, qanunsuz oldo edilmis birbasa vosaitlordon aciq sokildo istifado etmoyo
bilavasito imkan verir. Burada olan movcud proses belodir: yoni cinayot yolu ilo birbasa oldo
edilmis pullar (terrorizm, korrupsiya vo s.) bir sira xarici dovlotlordo ycrloson kommersiya banklarin
hesablarina k69iiriiliir vo tobii ki, oradan da biznes yatirnnlarina ccvrilorok bilavasito leqal pul
goriintiisii yaradir. Mohz, elo bu iisullada “Cirkli pullarin yuyulmasi” birbasa golirlorin hoqiqi
goriinon monboyini gizlodir, elocodo real sovclolosmolor bilavasito saxta sovdolosmolor ilo tarn
sokildo ovoz olunur, homcinin sonodlor saxtalasdirilir vo bu zaman, osason 3-cii soxslorin miivafiq
sonodlorindon istifado edilir. Hor bir olkodo “Cirkli pullarin yuyulmasi” iizro movcud prosesdo
ofsorlardan demok olar ki, genis sokildo istifado edilir, 9iinki biitiin bank sistemindo benefisarlarin
birbasa anonimliyi vo xiisusilo do moxfiliyi tomin olunur. Artiq son vaxtlar bir cox xarici toskilatlar
miivafiq “girkli pullarin yuyulmasi” prosesino vo elocodo vergilordon birbaia yayinma hallarina
qarsi cox ciddi sokildo konkret todbirlor hoyata kccirilir.

Dunya iizro bir sira to§kilatlann, xiisusi ilo do Iqtisadi 0mokda§liq vo lnki§af
To§kilatinin movcud soylori noticosindo 2014-cii ildo mohz IOIT iizv olan olkolorin
iqtisadiyyatinm daha da soffaf olmasi U9iin bir sira vergilordon birbasa yayinma sxemlorino
bilavasito oks tosir gostoron miixtolif nov ciddi tosobbiislor iroli siiriilmoklo miivafiq qaydada
tokliflor vcrilmisdir. Artiq IOIT-o eyni zamanda AB-nin bir sira dovlotlori do daxil olmaqla 34-don
90X olko daxildir.

Molumdur ki, artiq diinyamn bir 90X dovlotlorindo hortorofli sonod hazirlayaraq
iimumilikdo BEPS-planinin yoni, (Base Erosion of the Profit Shifting) todbirlor paketinin tez
bir vaxtda yerino yetirilmosini bilavasito tomin etmok. Burada osason “Oz mii§torini oziin
tam”iimumi proseduru -hazirda diinyamn bir 90X banklari mohz bu prinsiplo isloyirlor yoni,
(know your customer). Tobii ki, biitiin bunlar oz novbosindo siibholi golirlorin leqal lasmasi vo eyni
zamanda terrorizmin maliyyolosdirilmosi ilo birbasa bagli olan sovclolosmolorin miivafiq riskini
azaldirlar. Kommersiya Banklari osason pullarin cinayot moqsodilo istifado edilmosindan tamamilo
omin olmaq ii9iin biitiin pul vosaitlorinin osas monbolori ilo ciddi sokildo maraqlamrlar. Bu da onu
demoyo osas verir ki, mohz biitiin Avropada movcud oldugu kimi, eyni zamanda ispaniyada da hor
hansi bir hesab sahibi biitiin pul vosaitlorinin osas monboyini bilavasito tosdiq etmoli vo oks toqdirdo
onun hesabi konkret olaraq blok oluna bilor. Osason movcud pul vosaitlorinin birbasa monboyini
tolob etmok xiisuson ispaniyada artiq 1993-cii ildo bilavasito qobul olunmus “Cirkli pullarin birbasa
yuyulmasmin konkret olaraq dayandirilmasi haqqinda” miivafiq fikirlor qanunla tosbit edilmisdir.
Burada hor bir soxs 2 ildon bir horn rezidentlor vo horn do qeyri-rezidentlor birbasa qeydiyyatdan
tutmus osason do bank hesabina qodor olan biitiin soxsi molumatlarim bir daha tozolomolidirlor.
Artiq bunu demok olar ki, harm, yoni horn Avropa olkolori vo horn do biitiin Asiya votondaslari
moeburi sokildo etmolidirlor.

Molumdur ki, son zamanlar “Oz mii§torini tarn” devizi iizro miivafiq toloblor demok olar ki,
xeyli miirokkoblosmisdir. Tobii ki, bu da movcud Sanksiyalara goro, bozi olkolorin xiisusondo

158


ELMI 0S0RL0R


ruslarin xarici banklarda birbasa maliyyo omoliyyaUarinda olduqca ciddi cot in 1 iklor yaratmisdir.
Mohz “RosBiznesKonsalt”dan birbasa verilon molumata goro, artiq 2014-cii i ldo bir cox xarici
banklar movcud kapital bazarimn bilavasito rusiyali istirakcilarindan biitovliikdo sonodlor to lob
etmoyi tamamib artirmislar. Bu baximdan demok olar ki, artiq diinyanin hor bir iri xarici bankinda
miivafiq miistorinin sanksiyaya hansi halda diisiib diismoyocoyini bilavasito izloyon belo bir bo lmo
faliyyot gostorir. Biitiin bu ciddilosmo prosesi xarici iqtisadi foaliyyot hoyata kcciron vo elocodo
xarici hesabi olan miixtolif sayli rusiyali rezidentloro birbasa samil olundu. Elo buna goro do banklar
olavo olaraq, hor bir miistorinin sirkotclo isloyib-islomodiyini oks etdiron sanksiyalar altinda
oldugunu bilavasito tosdiqloyon miivafiq sonodlor tolob etmo imkanma sahibdirlor. Mosolon,
ovvollor miistori iiciin hesab a5ilmasi zamam tarn olaraq “Oz miistorini tarn” adli proseduru bir ay
miiddotindo davam edirdi. Artiq hal-hazirda bu prosedur miivafiq olaraq hor 3 aydan bir demok olar
ki daha qox longiyir.

Diinyada cirkli pullann yuyulmasimn Bdyiik Britaniya tisulu
>>>